Rosyjska choroba kesonowa
Rosja jest spadkobierczynią Rusi. Tej, która wyrosła na północ od Morza Gościnnego o otrzymała elementarne rusztowanie państwowe od Ostrogotów, kiedy zatrzymali się oni na dzisiejszej Ukrainie w drodze ku Bizancjum[1].
/ziemie ruskie w IX wieku[2]/
Kiedy w poszukiwaniu przestrzeni pra-Rosjanie udali się na Północ i potem Wschód[3] – na drodze stanął im żywioł mongolski (tzw. Złota Orda), który akurat udawał się na historyczny rekonesans w odwrotnym kierunku. W ten sposób dopełniła się konstytuanta Rosji takiej, jaką znamy dziś.
Znane powiedzenie wzięte z dzieła poety Fiodora I. Tiutczewa (z datą 28 listopada 1866, publ. 1868), brzmi:
Умом Россию не понять,
|
Umysłem Rosji nie zrozumiesz I zwykłą miarą jej nie zmierzysz Postać szczególną ona ma – W Rosję jedynie można wierzyć |
Wersety te – to jedna z celnych charakterystyk państwa rosyjskiego i ludowej mentalności, ilustracja „zagadkowej duszy rosyjskiej”, nasączonej dobrocią i romantyzmem. Wiem, w Polsce obowiązuje urzędowa rusofobia, więc za powyższe zdanie będę wyklęty.
Cechą rosyjskiej państwowości (podkreślam: państwowości) jest eksploatacja tego co „nie-swoje”. Dotyczy to zarówno kopalin, jak też „dalekiej zagranicy”. Dlatego w rosyjskiej tradycji leży filozofia „wokół grunt i żywioł niepewny, nieprzyjazny, wrogi, który trzeba oswajać siłą i trudem znojnym”. Przez kilkaset lat filozofia ta sprawdzała się: Rosja poszerzała swoje przestrzenie, eksploatowała co się da na powierzchni, a potem wgryzała się w głąb ziemi.
We wszystkiej tej robocie los sprzyjał Rosji na tyle, że pozyskała wielkie przestrzenie i dobrała się do najbardziej pożądanych w świecie kopalin. Jeśli sposoby gospodarowania dzielić na pozyskanie bierne (co Natura da), pozyskanie intensywne (co wydrę Naturze), rolnictwo (gospodarzenie w warunkach niezbędnej eko-równowagi), przemysł (przeistaczanie tego co naturalne wedle potrzeb człowieka) oraz usługi (świadczenie materialne i niematerialne) – to dominującą treścią pracy w Rosji jest pozyskanie intensywne z enklawami przemysłu.
Przemysł rosyjski został „unieszkodliwiony” zarówno przez tani import z Chin i Indii, jak też przez import towarów wysokiej jakości z tzw. Zachodu i Japonii. Obecny przemysł Rosji służy wyłącznie infrastrukturze i zbrojeniom, czyli pozyskaniu intensywnemu. Finansowanie zaś pozyskania intensywnego w coraz większym stopniu zależy od „zamówień międzynarodowych”, te zaś się kurczą, co oznacza konieczność zachowań imperialnych, otwierających rynki zbytu. Najłagodniejszym z zachowań imperialnych jest przenoszenie infrastruktury poza granice Rosji (vide: gazociągi).
Wszystko to ma krótkie nogi nie tyle ze względu na konkurencję globalną czy ewentualne sankcje z powodu zachowań imperialnych: po prostu rynek zbytu dla kopalin „nie jest z gumy”, a enklawy przemysłu rosyjskiego wciąż się kurczą, bo klientela „rynkowa” woli to co z importu (patrz: „towary narodnogo upotrieblienija”).
No, więc zarządcy gospodarczej nawy rosyjskiej pracują w warunkach kesonowych. Dopóki zbyt na kopaliny (symbolicznie: gaz i ropa) będzie się rozszerzał – da się jakoś żyć, choćby siermiężnie. Ale w ogólnym bilansie, odjąwszy odeń kopaliny – Rosja zanurzona jest w nie dającym się ogarnąć deficycie.
Czyli jest bankrutem. Niczym kraj pełen plantacji monokulturowych, przez który przeszła wichura. Co było do udowodnienia.
[1] Za Pedią: W okresie starożytnym i we wczesnym średniowieczu przez terytorium dzisiejszej Rosji wędrowały liczne ludy różnego pochodzenia, m.in. Hunowie, Alanowie,Awarowie, Bułgarzy, Chazarowie, Połowcy i Węgrzy. Około 632 roku powstało na południu dzisiejszej Rosji pierwsze państwo bułgarskie, tzw. Stara Wielka Bułgaria, które upadło około 671 r. na skutek poniesionej klęski w wojnie z Chazarami. W połowie VII w. na terenach Północnego Kaukazu powstał Kaganat Chazarski (ok. 650-969). Chazarowie opanowali w VIII w. znaczne obszary południowej dzisiejszej Rosji i Ukrainy podporządkowując sobie część wschodniej Słowiańszczyzny. W początkach IX wieku na obszarze późniejszej Rusi istniały już pierwsze słowiańskie organizmy protopaństwowe, znane z relacji arabskich pod nazwami Kujaba, Slawia oraz Arsania (odpowiadające w przybliżeniu ośrodkom kijowskiemu, nowogrodzkiemu i riazańskiemu);
[2] Źródła: Christian, David. A History of Russia, Mongolia and Central Asia. Blackwell, 1999, Dolukhanov, P.M. The Early Slavs: Eastern Europe and the Initial Settlement to Kievan Rus'. London: Longman, 1996, Franklin, Simon and Jonathan Shepard. The Emergence of Rus 750-1200. London: Longman, 1996, Haywood, John. Cassell Atlas of World History, Pritsak, Omeljan. The Origin of Rus'. Cambridge Mass.: Harvard University Press, 1991;
[3] Właściwie wszystkie wielkie migracje zmierzały zawsze na Zachód i Południe, więc peregrynacje rosyjskie wydają się fenomenem wartym zastanowienia;