Motivationswerke. Instytut Motywacji Państwowej
Ta notka miała nosić tytuł "Można i z Żydem w tle", ale postanowiłem ją przebudować na mniej "doraźną": tym niech się zajmą ludzie mniej delikatni w słowach.
19 stycznia 1999 roku na mocy ustawy z 18 grudnia 1998 powołano Instytut Pamięci Narodowej – wedle słowników jest to urząd państwowy o uprawnieniach badawczych, edukacyjnych, archiwalnych, śledczych i lustracyjnych.
Biuro Edukacji Publicznej IPN jest – w zamyśle formacji rządzącej – „Redakcją Naczelną” oficjalnej, państwowej linii „kształtowania opinii publicznej”, tak jak całkiem do niedawna, mniej otwarcie, taką „Redakcją Naczelną” była Fundacja im. St. Batorego, założona w 1988 roku jako niezależna, niedochodowa organizacja pozarządowa o statusie organizacji pożytku publicznego, wspierana przez wydawnictwo „Agora”.
Dodajmy, że ruch ludowy ma „w tej sprawie” Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, założone 8 marca 1984 roku, a ruch socjalistyczny nie ma w tej sprawie nic, po tym jak za czasów L. Millera zrezygnował z Instytutu Badań Społecznych SLD zlokalizowanego niegdyś przy ul. Szarej – pozostały małe fundacje i równie słabe redakcje.
Struktura Biura Edukacji Publicznej IPN, wspierana zresztą przez Muzeum Powstania Warszawskiego, połączone muzea II Wojny i Westerplatte oraz Europejskie Centrum Solidarności (po zmianach) – jest niezwykle „zamaszysta” i obejmuje:
1. Wydział Badań Naukowych
2. Wydział Edukacji Historycznej
3. Wydział Wydawnictw
4. Centrum Edukacyjne IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek historia”
5. Wydział Obsług Bieżącej
6. Biuletyn IPN „pamięć.pl”
Poniżej przytoczę duży fragment Pedii, żeby nie było, że piszę „z ręki”, to co mi ślina na język przyniesie.
Pion naukowo-edukacyjny Instytutu Pamięci Narodowej prowadzi badania w zakresie najnowszej historii Polski. BEP prowadzi działalność: naukowo-badawczą, edukacyjną i wydawniczą. Działalność naukowa obejmuje realizację projektów badawczych, inicjowanie i organizowanie sesji, konferencji oraz seminariów, a także wspieranie poszczególnych inicjatyw i środowisk, zwłaszcza kombatanckich, w upamiętnianiu najnowszej historii Polski. Działalność edukacyjna prowadzona jest poprzez różnorodne i nowoczesne formy ma na celu kształcenie historyczne Polaków oraz upowszechnianie w różnych formach wiedzy o najnowszej historii Polski.
BEP był-jest organizatorem kilkuset konferencji naukowych i popularnonaukowych, sesji i dyskusji panelowych, z których kilkadziesiąt miało charakter międzynarodowy. Są one przeznaczone zarówno dla historyków, jak i dla szerszego grona miłośników historii, nauczycieli, studentów i uczniów.
Przygotowywane przez BEP wystawy (ponad 450) dają możliwość prezentacji szerokiemu gronu odbiorców w kraju i za granicą bogatej, często unikalnej dokumentacji fotograficznej i archiwalnej. Do nauczycieli i młodzieży szkolnej kierowane są liczne prelekcje, wykłady otwarte, warsztaty, pokazy filmowe oraz szkolenia. Znaczącą i coraz bardziej popularną częścią oferty edukacyjnej są edukacyjne gry planszowe, wspierające kształcenie historyczne i patriotyczne. Dzięki pomocy zaangażowaniu pracowników Instytutu i z wykorzystaniem zgromadzonych w nim zbiorów archiwalnych powstało już kilkadziesiąt filmów dokumentalnych i spektakli teatralnych.
Podstawową formą realizacji zadań IPN związanych z badaniami nad historia najnowszą są Centralne Projekty Badawcze (CPB).
1. Ziemie polskie pod okupacją 1939-1945
2. Zagłada Żydów na ziemiach polskich
3. Struktura i metody działania aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej
4. Aparat bezpieczeństwa w walce z podziemiem politycznym i zbrojnym 1944–1956
5. Władze PRL wobec kryzysów społecznych i opozycji demokratycznej 1956-1976
6. Opozycja w Polsce 1976-1989. Encyklopedia Solidarności
7. Struktury i działalność Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
8. Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989
9. Polska emigracja polityczna 1939-1990
10. Aparat bezpieczeństwa wobec mniejszości narodowych, etnicznych i cudzoziemców
11. Aparat bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych, dziennikarskich i naukowych
Pion edukacyjny BEP IPN realizuje następujące działania:
· przygotowuje wystawy historyczne,
· prowadzi projekty edukacyjne m.in. Opowiem Ci o wolnej Polsce – wspólnie z Centrum Edukacji Obywatelskiej i Muzeum Powstania Warszawskiego, „Kamienie pamięci”
· prowadzi projekt Lekcje z historii najnowszej,
· przygotowuje konkursy historyczne,
· organizuje konferencje naukowe i edukacyjne,
· realizuje projekt Notacje,
· realizuje program polonijny,
Program polonijny – realizowany od 2006 program edukacyjny przygotowany z myślą o polskich nauczycielach uczących w placówkach edukacyjnych poza granicami kraju. W ramach projektu edukatorzy IPN prowadzą szkolenia dla nauczycieli, zajęcia dla uczniów, organizują prezentacje wystaw historycznych. Dorocznym podsumowaniem programu są Polonijne spotkania z historią najnowszą, czyli kurs najnowszej historii Polski i efektywnych metod jej nauczania. Instytut jest też współorganizatorem Konkursu „Książka Historyczna Roku”.
* * *
Czy ktoś zna z doświadczenia-obcowania-pamięci własnej – tak zmasowany projekt edukacyjny?
To, co jest nowe w tym koncepcie nad-edukacyjnym – jest jego rządowość. Od czasu „Proletkultu” (akronim od ros. пролетарская культура – pol. kultura proletariacka) – organizacji kulturalnej działającej w latach 1917–1932 w Rosji Radzieckiej a następnie w Związku Radzieckim, stawiającej sobie za cel wypracowanie nowej, klasowej kultury proletariatu – nie było chyba w tej części świata równie skonsolidowanego rządowego projektu ideologicznego.
* * *
Piszę o tym wszystkim, bo widzę naiwne zdziwienie „niektórych ośrodków” faktem, że rządząca formacja dba o to, co będą nosiły pod czaszkami przyszłe pokolenia. Tak zakrojonego projektu edukacyjnego (niektórzy wolą: indoktrynacyjnego), który ustawiony byłby w roli „górnej poświaty” dla dwóch ministerstw (oświaty i sztuk artystycznych), dodatkowo wyposażonego w narzędzia przemocy-przymusu państwowego – nie sposób „obejść”.
Na miejscu oponentów i krytyków tego projektu – posypałbym głowy popiołem, szczególnie tych od obrony demokracji oraz tych zaskoczonych „urzędowym antykomunizmem”. Bo ja też uważam, że odgórno-państwowe wychowanie w konkretnych, zafiksowanych ramach historii najnowszej (z ewentualnymi „wycieczkami” do Sejmu Czteroletniego i jego Konstytucji 3 Maja) – jest przegięciem.
Tyle że już nikt chyba sobie nie wyobraża „likwidacji IPN”, bo tak wielkie gmachy można co najwyżej „modernizować” (dobudowując „skrzydła” lewicowe i demokratyczno-obywatelskie). Czy ktoś zauważył, że podczas, gdy prasa „okołomichnikowa” skupiła się niegdyś na konsumpcji rządowych i „zblatowanych” zleceń informacyjnych i reklamowych, a prasa „lewicowa” wspierała rozmaite herezje ideowe (nie pasujące nijak do idei lewicowych) – to prasa „pisowska” w tym samym czasie pączkowała różnorodnymi tytułami codziennymi, tygodniowymi i periodycznymi, uruchamiając codzienną debatę, konkurując wewnątrz „wspólnego paradygmatu”? Co z tego, że to się „niektórym” nie podoba?
* * *
Więc kiedy co jakiś czas (właściwie niemal co dnia) wybuchają afery z „leśnymi torcikami” albo z „reparacjami niemieckimi” czy – jak ostatnio – ze stygmatyzującym nazewnictwem obozów koncentracyjnych – to zauważajmy konsekwentny proces „rośnięcia w siłę” IPN i jego Motivationswerke, a mniej się egzaltujmy dyrdymalizmem, nie prowadzącym do niczego poza pytanie: i co w związku z tym…?