Samorząd wikipedialny
Samorząd z prawno-administracyjnego punktu widzenia oznacza powierzenie przez państwo realizacji różnego rodzaju zadań z zakresu administracji publicznej (czasem również sądowniczej) zrzeszeniom osób, których dotyczą skutki wykonywania tych zadań.
Samorząd oznacza również administrację publiczną wykonywaną samodzielnie przez odrębne od państwa, posiadające osobowość prawną wspólnoty osób (korporacje, związki publicznoprawne).
Na gruncie nauk prawnych bardzo znana jest również rozbudowana definicja samorządu oparta na spostrzeżeniach Teresy Rabskiej. W tym ujęciu samorząd będzie rozumiany jako wyodrębniona i określona przez przepisy grupa społeczna, w której członkostwo powstaje z mocy prawa, powołana do samodzielnego wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej, w formach właściwych dla administracji rządowej, posiadająca organizację ustawowo ustaloną, o charakterze przedstawicielskim, kontrolowaną przez grupę, podlegająca nadzorowi ze strony państwa, ponosząca odpowiedzialność za swoje działania, wykonująca zadania własne i zlecone, posiadająca osobowość prawną i przysługujące jej prawo własności. Definicja jest nieco długa, ale bardzo kompleksowa. Natomiast w ujęciu negatywnym samorządu, samorząd jest to po prostu administracja sprawowana nie przez państwo.
Pojęcie samorządu wywodzi się z niem: Selbstverwaltung, (samodzielny zarząd, samorząd), używanego dla określenia lokalnej administracji publicznej nie sprawowanej przez państwo. Znanym teoretykiem samorządu w nauce niemieckiej był XIX - wieczny uczony Rudolf von Gneist.
Wyróżniamy dwa rodzaje samorządu:
- terytorialny – dotyczący wspólnoty osób zamieszkujących dane terytorium,
- funkcjonalny – dotyczący wspólnoty osób opartej na więzi pracy, wykonywania zawodu lub innej działalności (samorząd adwokacki, samorząd radców prawnych, samorząd sędziowski, samorząd prokuratorski, samorząd notarialny, samorząd lekarski, samorząd rzemieślniczy, samorząd akademicki, samorząd rolniczy itp.).
Samorząd dzieli się również na
- samorząd oparty na substracie majątkowym, np. fundacja.
- samorząd oparty na substracie osobowym,
- samorząd terytorialny, np. gmina,
- samorząd wyznaniowy, np. gmina żydowska.
- samorząd narodowościowy,
- samorząd gospodarczy, np. Krajowa Izba Gospodarcza,
- samorząd zawodowy, np. samorząd adwokacki.
Bibliografia [edytuj]
- Marta Grzybowska, Decentralizacja i samorząd w II Rzeczypospolitej (aspekty ustrojowo - polityczne), Kraków 2003.
- Tadeusz Hilarowicz, Decentralizacja w administracji, a "zespolenie" organów administracyjnych, "Ruch Prawniczy i Ekonomiczny" rocznik 1922.
- Hubert Izdebski, Michał Kulesza, Administracja publiczna: zagadnienia ogólne, Warszawa 2004.
- Bogdan Ledworowski, Samorząd w międzywojniu i jego istota dziś, Warszawa 1989.
- Jerzy Panejko, Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Wilno 1934.
Zobacz też [edytuj]
- Samorząd studencki
- Samorząd terytorialny
- Samorząd terytorialny w Polsce
- Geneza samorządu terytorialnego
- Samorząd uczniowski
- Samorząd zawodowy
- Samorząd gospodarczy